Стратегийн ач холбогдол бүхий ордуудыг ашиглах эхлэл 2009 оноос эрчимжиж “Оюу Толгой” төслийн гэрээ байгуулагдснаар манай орны эдийн засаг тэлж, 2011 онд 19 хувийн өсөлт бий болсон. Уг төсөл нь 2010 онд 96сая, 2011 онд 375 сая, 2012 оны эхний хагаст 171 сая ам.долларын татварыг улсын төсөвт төлсөн байна. Улсын төсөвт орж буй энэ их мөнгөний урсгалаас “Хүний Хөгжлийн” тодотголтойгоор иргэн бүрийн халаасанд сар бүр 21000 төгрөг хийсэн нь нийт дүнгээрээ 1356 гаруй тэрбумд хүрчээ. Манай орон ийнхүү хүний хөгжлийн асуудалд ихээр анхаарах болсон нь нэн сайшаалтай. Гэвч ямар нэгэн шүүлтүүргүйгээр иргэдийн гар дээр бэлэн мөнгийг шууд олгосон явдал нь хир байгаа оносон бодлого байсан талаар эргэлзээ нийгэмд байсаар байна. Иймд бид уг бэлнээр олгосон мөнгөний бодлогод зардал өгөөжийн шинжилгээ хийн бусад хувилбар дэвшүүлэн харьцуулж үзлээ. Үүний тулд 2012 онын 10 сараас 2013 оны 03 сар хүртэл Хан-Уул дүүргийн 11 дүгээр хорооны иргэдээс анкет судалгаа авч мэдээллээ цуглуулж боловсруулалт хийсэн.
Бэлнээр мөнгө олгох Хувилбар А, Эрүүл мэндийн төв байгуулах Хувилбар Б –н харьцуулалт
Хүний хөгжил сангийн иргэдэд сар бүр бэлнээр олгосон “Эх орны хишиг” хөтөлбөрийн Хан-Уул дүүргийн 11 дүгээр хороон дээрх зардал өгөөжийг тооцсон.
Хувилбар А Хувилбар Б
төгрөг
Зардал (COST) | Зардал (COST) | |||||
Сангаас 11 хороонд олгосон мөнгө |
2 345 600 000 |
Элэгний төвийн барилга тоног төхөөрөмжийн зардал |
2 376 612 100 |
|||
Хөдөлмөрийн зардал |
28 756 000 |
|||||
Бусад зардал (дэвтэр хэвлэсэн) |
2 256 100 |
|||||
Иргэдийн хүлээлтийн зардал |
285 789 408.2 |
|
|
|||
Иргэдийн тээврийн зардал |
51 190 562.5 |
|
|
|||
Банкны үйлчилгээний шимтгэл |
24 817 100 |
|
|
|||
Нийт |
2 738 409 170.7 |
|
2 376 612 100 |
|||
Өгөөж (BENEFIT) | Өгөөж (BENEFIT) | |||||
Хадгаламжийн хүүгийн орлого |
61 730 144 |
Гадаад оронд эмчилгээ, оношлогоонд явах аялалын зардлын хэмнэлт
|
200 000 000 |
Худалдан авах чадварын өөрчлөлт |
1 144 367 340 |
Хүний амь нас
|
4 000 000 000 |
Нийт |
1 206 097 484 |
|
4 200 000 000 |
Цэвэр өгөөж (Net benefit ) | -1 532 311 686.5 |
1 823 387 900 |
Хувилбаруудын бодит цэвэр өгөөж
Хувилбар |
А хувилбар Бэлэн мөнгө олгох |
Б хувилбар Эрүүл мэндийн төв байгуулах |
|
Ашиг тус | BP (Present benefit) |
912085463.2 |
3100537435 |
Зардал | CP (Present cost) |
2070863450 |
1893228818 |
Цэвэр ашиг тус | NPV (Net Present Value) |
-1158777987 |
1207308617 |
Уг 2 хувилбарын цэвэр өгөөжийг тооцоход discoun rate–г анх хүний хөгжил сангаас бэлэн мөнгө олгож эхлэсэн 2010 оны CIA World Factbook-н гаргасан төв банкны r =10.99% хүүгээр тооцсон
Хүний хөгжил сангийн 500 000 төгрөг бэлнээр иргэдэд олгосон үйл ажиллагаа нь Хан-Уул дүүргийн 11 дүгээр хорооны хувьд -1.1 тэрбум төгрөгийн алдагдалтай байгаа нь цэвэр өгөөжгүй үйл ажиллагаа болсныг харуулж байна. Дээрх 2 хувилбарыг харьцуулахад Анкет судалгааны саналд үндэслэгдсэн Б хувилбар болох эрүүл мэндийн төв байгуулсан бол өгөөж нь хойшид үргэлжлэх тул улам нэмэгдэх боломжтой төдийгүй энэхүү 3 жилийн хугацаанд эдийн засгийн цэвэр өгөөжийн хувьд 1.2 тэр бум төгрөгийн өгөөжтэй байх боломжтойг харуулж байна.
Шийдвэр гаргагч нь аливаа бодлого, төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлэхийн өмнө зардал өгөөжийг тооцон бусад хувилбаруудтай харьцуулан зөв шийдвэр гаргах шаардлагатай төдийгүй энэхүү шинжилгээг шат дамжлага бүрд хийх нь зарцуулагдах нэг төгрөг бүрийн өгөөжийг нэмэгдүүлэх боломжийг олгох юм.